Mindfulness en emoties

Vaak bestaat er de neiging om ervaringen als liefde en vreugde als positief te zien en ervaringen van kwaadheid, frustratie en pijn als negatief te zien, waardoor we onze ervaring opdelen in goed en slecht, positief en negatief. Negatieve ervaringen gaan we proberen te vermijden of onderdrukken en positieve ervaringen proberen we na te streven en gaan we vastgrijpen of vasthouden en dit leidt tot problemen omdat we onze ervaring gaan opdelen en soms niet kunnen accepteren en als vijand gaan zien. De problemen hebben echter vaak niet zozeer te maken met wat we ervaren, maar met de houding waarmee we onze ervaring benaderen. Zie het boek: "Openness mind, self-knowledge and inner peace through meditation" (Open bewustzijn) van Tarthang Tulku.
With an attitude of acceptance, even our negative emotions have the potential to increase our energy and strength. We usually see only the negative side of the energy that goes into experiences like anxiety, frustration, anger, and pain, but we can turn these experiences into understanding.

"Openness mind, self-knowledge and inner peace through meditation"
(Open bewustzijn) - Tarthang Tulku
Ook Paul Gilbert, professor in de klinische psychologie, geeft in zijn boek: "The compassionate mind, a new approach to life's challenges" aan dat jezelf willen zuiveren van zogenaamde slechte emoties en gevoelens, die onderscheiden worden van zogenaamde goede gevoelens, geen goede benadering is.
Purification is good for bodies that have to deal with and get rid of virusses and bacteria, but this approach is no good at all for dealing with our psychology and emotions. Here we need engagement, integration, transformation, transcendence and healing.

"The compassionate mind, a new approach to life's challenges" - Paul Gilbert
. . . it is more useful to go into these painful areas of our minds with openness , acceptance, curiosity and kindness. It's compassionate to recognize that our capacity to feel these things was built for us by our genes and social environment and, in that sense, they are not our personal creations.

"The compassionate mind, a new approach to life's challenges" - Paul Gilbert
Net zoals bij gedachten is het via mindfulness mogelijk om anders dan gebruikelijk met emoties om te gaan. Normaliter leidt bijvoorbeeld een destructieve emotie tot objectiveren en de schuld leggen bij iemand of iets voor hoe je je voelt.
Via mindfulness kan de houding waarmee we de situatie benaderen veranderen in een niet-oordelende en accepterende houding. Door te laten zijn in gewaarzijn, maar zonder meer betrokken te raken bij de emotie, kan de emotie direct ervaren worden en kan het verhaal bij de emotie losgelaten worden zodat de emotie natuurlijk kan zijn en uiteindelijk oplossen.
Via mindfulness kan de emotie als het ware omvat worden in gewaarzijn, waarbij ook subtiele veranderingen in de emotie en elders opgemerkt kunnen worden waardoor de emotie tot rust kan komen en fixaties losgelaten kunnen worden. In plaats van af te vragen waarom kunnen we op deze manier zien hoe de emotie is.
Ook kan mindfulness helpen om een opkomende emotie eerder te herkennen via bijvoorbeeld spanningen in het lichaam die vervolgens ontspannen kunnen worden. Ook hierbij is het belangrijk om de conceptuele inhoud los te laten omdat anders via het verhaal de emotie de overhand kan nemen.

Zie het boek: "Hidden mind of freedom" (Verborgen vrijheid) van Tarthang Tulku

Leren omgaan met en tolereren van onplezierige gevoelens

Leren laten zijn in gewaarzijn van emoties en gevoelens impliceert dat we leren om de onplezierige gevoelens, die bepaalde emoties (zoals angst) met zich mee kunnen brengen, leren tolereren.
Indien we de gevoelens niet willen of kunnen ervaren kan dit leiden tot vluchtgedrag, bijvoorbeeld via het vermijden van situaties of via denken, tv kijken , internet, sociale media etc.
Vanuit mindfulness en gewaarzijn kunnen we spontaan herkennen wanneer we een emotie versterken of instandhouden (bijvoorbeeld via gedachten, al dan niet realistisch) of wanneer we een emotie proberen te ontvluchten. In plaats van te proberen van een emotie af te komen of te proberen te vermijden kan de emotie meer direct ervaren worden.
Indien we op deze manier in contact kunnen blijven met de emoties en de gevoelens die hierbij kunnen optreden kunnen we leren wat emoties te vertellen hebben en wordt het mogelijk om de ervaringen die hierbij plaatsvinden natuurlijk te laten zijn zodat de aard van de ervaringen herkend kan worden.
Mindfulness and meditation (which actually means familiarization) can't be used 'to rid' ourselves of things. Rather, it helps us understand, tolerate, cope with and avoid intensifying unnecesarily, and enables us to soothe our feelings. It also helps us understand the power of emotions and how (without training our minds) they can so easily dictate behaviour.

"The compassionate mind, a new approach to life's challenges" - Paul Gilbert

De betekenis van emotie

Emotie verwijst naar doen. Dit doen hoeft niet een fysiek doen te betekenen maar kan ook mentale activiteit zoals denken inhouden zoals bij piekeren.
The very root of the word emotion is motere, the Latin verb "to move," plus the prefix "e-" to connotate "move away", suggesting that a tendency to act is implicit in every emotion.

Emotional Intelligence, why it can matter more than IQ
(Emotionele Intelligentie, emoties als sleutel tot succes) - Daniel Goleman
Door laten zijn in gewaarzijn te cultiveren tijdens een emotie wordt de ervaring van de emotie geaccepteerd maar wordt de neiging of impuls om iets te doen, die de emotie met zich meebrengt, losgelaten zodat we minder verstrict zijn in de emotie en de situatie met meer "afstand" ervaren kan worden.
Bij fixaties op gedachten en emoties treedt een vernauwing van je aandachtsveld op. Zo'n vernauwing kan je opmerken, toelaten en ontspannen. Via dit laten zijn kan het aandachtsveld weer groter worden waardoor er niet alleen contact is met ervaringen gerelateerd aan de emotie maar ook neutrale ervaringen zoals de sensaties van het ademhalen. Je maakt meer contact met de stroom van ervaren en die stroom bevat ook ervaringen gerelateerd aan de emotie. Je kan de emotie daardoor nu anders ervaren omdat je er wat vrijer bij aanwezig bent.

De neiging om te doen, die een emotie met zich meebrengt, kan ook als signaal dienen om het aanwezig zijn van een emotie te herkennen. Als de emotie niet in overeenstemming is met de situatie of niet functioneel is kan er voor gekozen worden om de emotie min of meer los te laten.
Zie ook het gedeelte op de pagina over mindfulness en gedachten dat ingaat op de benadering die Mingyur Rinpoche aangeeft waarbij emoties referentie-object van meditatie kunnen zijn.
Voor meer informatie en ook voor andere benaderingen voor het omgaan met emoties wordt verwezen naar de presentatie "Befriending Irene" van Tara Brach op de presentaties pagina en de presentaties "Attend and Befriend - Healing the Fear Body" op haar youtube-kanaal. Zie voor meer informatie over het omgaan met emoties in meditatie, ook de presentaties van Ringu Tulku, Mingyur Rinpoche, Tsoknyi Rinpoche en Khenpo Sherab Sangpo getoond of gelinkt op de presentaties pagina.

Mindfulness en emotionele intelligentie

Mindfulness en gewaarzijn spelen een basale rol bij emotionele intelligentie.
In zijn boeken Emotional Intelligence (Emotionele Intelligentie) en Working with Emotional Intelligence (Emotionele intelligentie in de praktijk), vat Daniel Goleman emotionele intelligentie samen in vijf vaardigheden, waarbij vaardigheden later in de lijst afhankelijk zijn van eerdere vaardigheden.
Deze vaardigheden verwijzen vaak direct of indirect naar mindfulness, zo is de eerste vaardigheid gewaarzijn van gevoelens en emoties wat bevorderd wordt door mindful aanwezig te zijn en is de tweede vaardigheid het gevolg van het cultiveren van mindfulness via shamatha-achtige meditatie oefeningen. Ook bij de andere vaardigheden komt mindfulness en gewaarzijn terug omdat hierbij een gewaarzijn van wat er in jezelf of in anderen gebeurt een rol speelt.

Onderstaand de door Daniel Goleman aangegeven vaardigheden van emotionele intelligentie:

  • De basis van emotionele intelligentie is gewaarzijn van gevoelens en emoties, dat je weet wat er door je heen gaat en je jezelf op die manier kent.
  • De tweede vaardigheid is het kunnen managen/reguleren van emoties, het vermogen om irritaties en verstorende emoties zoals angst en kwaadheid tot rust te kunnen brengen en jezelf niet te verliezen in deze emoties, zodat de mate van deze emoties passen bij en in overeenstemming zijn met de situatie en zodat emoties het bereiken van een bepaald doel niet in de weg staan doordat ze cognitieve vermogens, concentratie en flow niet bemoeilijken of verstoren.
  • De derde vaardigheid waarbij het bewustzijn van de relatie tussen gedachten en emoties belangrijk is, is jezelf kunnen motiveren zodat bij tegenslagen en frustratie we doorzetten en niet ontmoedigd raken en opgeven.
  • De vierde vaardigheid is het kunnen aanvoelen en herkennen van gevoelens en emoties in anderen. Dit vermogen tot empathie, is gebaseerd op gewaarzijn van de eigen gevoelens en emoties en leidt ertoe dat mensen meer bewust zijn van de noden en verlangens van anderen en hoe een ander zich voelt. Dit vermogen leidt tot een groter moreel besef.
  • Als vijfde komen sociale vaardigheden en deze zijn gebaseerd op de eerdere vaardigheden en het kunnen managen van emoties in anderen. Hierbij speelt inzicht in de eigen emoties, empathie en het op geschikte wijze tot uitdrukking kunnen brengen en communiceren van gevoelens en emoties (zodat anderen zich bijvoorbeeld prettig voelen of gaan voelen) een rol. Deze sociale vaardigheden komen bijvoorbeeld van pas bij relaties, het aanvoelen van situaties, leiding geven, onderhandelen, het oplossen van conflicten en het samenwerken in een team.
Empathy builds on self-awareness; the more open we are to our own emotions, the more skilled we will be in reading feelings.

Emotional Intelligence, why it can matter more than IQ
(Emotionele Intelligentie, emoties als sleutel tot succes) - Daniel Goleman
Zie ook de presentaties van Daniel Goleman en Philippe Goldin op de presentaties pagina.
Voor meer informatie wordt verwezen naar de boeken:

  • Wijsheid in emotie, over de mandala van de vijf boeddha's - Han F. de Wit
  • Het open veld van de ervaring, de Boeddha over inzicht, compassie en levensgeluk - Han F. de Wit
  • "Angst beheersen met aandacht, een praktische gids voor het beheersen van angst, fobieën en paniek met mindfulness" geschreven door Jeffrey Brantley.
  • "Omgaan met overweldigende emoties, praktische oefeningen om je interpersoonlijke effectiviteit te vergroten, je emoties te reguleren, mindfulness te leren en stress en verdriet te accepteren" geschreven door Matthew McKay, Jeffrey Wood en Jeffrey Brantley.
  • "Emotional Intelligence, why it can matter more than IQ"
    Emotionele Intelligentie, emoties als sleutel tot succes - Daniel Goleman
  • "Working with Emotional Intelligence"
    Emotionele intelligentie in de praktijk - Daniel Goleman
  • The Compassionate Mind, A New Approach to Life's Challenges - Paul Gilbert
  • Overcoming Depression: A self- help guide using Cognitive Behavioural Techniques - Paul Gilbert
  • The Compassionate Mind Approach to Overcoming Anxiety - Dennis Tirch
  • The Compassionate Mind Approach to Building Self-Confidence - Mary Welford
  • The Compassionate Mind Approach to Managing Your Anger - Russell Kolts
  • Improving Social Confidence and Reducing Shyness Using Compassion Focused Therapy - Lynne Henderson
  • The Compassionate Mind Approach to Recovering from Trauma - Deborah Lee
  • The Compassionate Mind Approach to Reducing Stress - Maureen Cooper
  • The Compassionate Mind Aproach to Beating Overeating - Kenneth Goss
<-- Mindfulness en gedachten      Mindfulness en werk -->