Mindfulness en gedachten

De neiging bestaat doorgaans om te fixeren op gedachten, waarbij de inhoud (de betekenis die de gedachte met zich meebrengt) van de gedachte overheerst. Daarbij komt dat fixatie op een gedachte de inhoud van de gedachte een meer solide karakter geeft en dit ook nieuwe gedachten kan stimuleren. De inhoud van een gedachte verwijst hierbij meer naar dingen en objecten in plaats van het procesmatige van het gedachteproces. Hetgeen wat de gedachte projecteert, is niet wat/hoe de gedachte is. De manier waarop we met gedachten omgaan kan daardoor niet in overeenstemming zijn met de aard ervan zodat een onevenwichtige manier van zijn kan ontstaan.
Fixatie op de conceptuele inhoud kan ook meer een doener en een doen- of juist niet-willen-doen-benadering met zich meebrengen.

Als we gedachten niet als gedachten herkennen verliezen we onszelf in een gedachtenwereld zonder dat we beseffen dat het gedachten zijn omdat de gedachtenwereld zo werkelijk overkomt.

Alan Wallace heeft het over "obsessive-compulsive delusional disorder" (OCDD), waarbij
gedachten voortdurend opkomen en dwangmatig vastgegrepen worden en als waar en werkelijk worden gezien. Zie het boek: Minding closely, the four applications of mindfulness van B. Alan Wallace en de presentatie van hem op de presentaties-pagina voor meer informatie.

Indien we verstrict raken in een gedachtenwereld kan het herkennen hiervan of het herkennen van fixatie een signaal zijn om te laten zijn in gewaarzijn.
Hierbij kan het verloren-zijn in de gedachtenwereld of de fixatie op een gedachte het uitgangspunt zijn zodat die ervaring niet onderdrukt of veranderd hoeft te worden.
Op deze manier kan er natuurlijk een meer evenwichtig aanwezig-zijn ontstaan waarbij het gedachten-patroon in gewaarzijn gelaten kan worden zodat gedachten kunnen komen en gaan en de ruimte van gewaarzijn ook spontaan kan uitdijen.

Door het verstrict raken in gedachten steeds te laten zijn kan de geest geleidelijk aan rustiger worden.

Gedachte-patronen en emoties als referentie-object van meditatie

Mingyur Rinpoche geeft aan dat een patroon of emotie (en de gedachten die hierbij spelen), referentie-object van meditatie kan zijn. Hij geeft bijvoorbeeld aan dat een emotie uit diverse aspecten bestaat zoals fysieke sensaties, gedachten, overtuigingen, etc. Door die verschillende aspecten te kennen, inclusief de fysieke sensaties, door daar gewaar van te zijn kan de emotie (of patroon) referentie-object van de meditatie zijn, net zoals de sensaties van de ademhaling referentie-object van de meditatie kan zijn.
Dit kan op een lichte manier gebeuren door te laten zijn in gewaarzijn en deze ervaringen te omvatten en spontaan te kennen .

Soms geeft Mingyur Rinpoche hierbij ook aan dat hij vrienden werd met zijn paniek en daarnaast geeft hij soms ook aan om de emotie te verwelkomen. Het verwelkomen kan helpen om niet een achterliggende houding van onderdrukking of weg willen hebben, te hebben. Het verwelkomen zou gezien kunnen worden als een beoefening van vriendelijkheid naar hetgeen er in je omgaat, ook als het gaat om dingen die meestal als negatief gezien worden.

Door zo met een patroon of emotie om te gaan is er ook enige integratie tussen lichaam en geest en terwijl je laat zijn en spontaan kent/ervaart, kan je ook gewaar zijn van andere ervaringen en daarnaast kan gewaarzijn ook geleidelijk aan spontaan uitdijen.

Soms kan het zo zijn dat alsgevolg van een patroon of emotie de ruimte beperkt is zodat de ervaringen gerelateerd hieraan, niet omvat worden en de situatie alsgevolg daarvan meer een vast karakter heeft. In die situatie kan het patroon of emotie meditatie ondersteunen omdat van daaruit geleidelijk aan via intuitief ontdekken van hoe te laten zijn in gewaarzijn in die situatie, gewaarzijn kan uitdijen zodat na enige tijd er spontaan meer ruimte en meer integratie met het lichaam ontstaan en de situatie minder vast wordt waardoor het patroon of de emotie na enige tijd in beweging kan komen en uiteindelijk kan oplossen. In die ruimte kunnen ook weer andere patronen etc. opkomen en uiteindelijk oplossen zodat er dan een soort van komen en gaan van patronen, emoties, ervaringen is in die ruimte en deze vanuit die ruimte ervaren en verwelkomd kunnen worden.

Op bovenstaande manier kunnen patronen en emoties geïntegreerd worden in meditatie en helpen om laten-zijn-in-gewaarzijn te laten ontstaan. Daarnaast maakt deze benadering het ook mogelijk om als je herkent dat er een patroon of emotie speelt te laten zijn zoals het is, zodat er niet iets gedaan hoeft worden en waardoor het mogelijk is om meditatie te beginnen vanuit de situatie zoals die is.
Het maakt een benadering van "non-doing" en natuurlijk-laten mogelijk ook als er emoties en patronen spelen.

Anders gezegd: gedachte-patronen kunnen referentie-object van de meditatie zijn waarbij deze kunnen komen gaan in de ruimte van gewaarzijn waarbij er een enigs geïntegreerde manier van zijn is (of kan ontstaan) omdat meerdere aspecten zoals gedachten, fysieke sensaties, horen, zien, etc. vanuit laten zijn in gewaarzijn ervaren worden.

In plaats van problemen die onderdrukt moeten worden, kunnen patronen en emoties op deze manier een ondersteuning zijn voor de ontwikkeling van meditatie.

Wat dit ook mogelijk maakt is om anders om te gaan met patronen die opkomen tijdens meditatie. Als bijvoorbeeld de sensaties van de ademhaling referentie-object zijn bij meditatie en je merkt dat er fixatie optreedt op die sensaties waardoor je in feite die meditatievorm vanuit dat fixerende patroon gaat doen, dan kan je vervolgens dit fixerende patroon referentie-object van de meditatie laten zijn. En mocht er nog een patroon opkomen zodat je vandaaruit de meditatie met het fixerende patroon als referentie-object gaat doen, dan kan je dat laatste patroon weer referentie-object van meditatie laten zijn, etc. .
Hierdoor is het mogelijk om direct vanuit gewaarzijn gerelateerd te zijn met het referentie-object van meditatie in plaats van vanuit een patroon.
Als je vanuit een patroon bij een ander patroon bent kan de situatie vaster komen te zitten, terwijl als je direct vanuit gewaarzijn aanwezig kan zijn, ervaringen natuurlijk aanwezig kunnen zijn en makkelijker kunnen oplossen.

In het algemeen lijkt het zo te zijn dat ervaringen die langdurig aanwezig zijn zoals bij een emotie of patroon of ervaringen die herhaaldelijk aanwezig zijn, zoals alsgevolg van de ademhaling, referentie-object bij meditatie kunnen zijn. Ervaringen die opkomen en snel weer oplossen kunnen geen referentie-object zijn omdat ze te snel weer oplossen.
Op deze manier wordt er niets in de meditatie gebracht maar worden ervaringen, die aanwezig zijn en spontaan ervaren worden, geïntegreerd in meditatie in plaats van dat deze onderdrukt of geblokkeerd worden.

Zie de presentaties van Mingyur Rinpoche zoals:
Three Ways of Relating to Emotions: Transforming waarin hij aangeeft dat emoties getransformeerd kunnen worden in meditatie of liefdevolle vriendelijkheid en compassie.
My Story ~ Using meditation to deal with panic attacks, stress & anxiety waarin hij ingaat op zijn eigen ervaring met angst en paniekaanvallen.
Zie ook de pagina's over mindfulness en natuurlijk-zijn en "non-doing".

Zie ook de presentatie "Working with Thoughts & Emotions" van Khenpo Sherab Sangpo op de presentaties pagina. Khenpo Sherab Sangpo is een Boeddhistische monnik in de Nyingma traditie van het Tibetaans Boeddhisme.

Naast de bovenstaande manier van werken met gedachten zijn er ook andere, meer subtiele manieren om via mindfulness met gedachten te werken. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar onderstaande boeken van Tarthang Tulku:

• "Hidden mind of freedom" (Verborgen vrijheid)
• "Openness mind, self-knowledge and inner peace through meditation" (Open bewustzijn)